«Μερικές φορές είναι πολύ δύσκολο να αναγνωρίσει κάποιος ποια ήταν η αλήθεια, ποια ήταν η ψεύτικη αλήθεια και ποια ήταν η προπαγάνδα. Όλο αυτό παίζει με τα συναισθήματά μας. Και σε αυτή την περίπτωση, αν με ρωτήσετε τι είναι θυσία, θα απαντήσω πως είναι το αθώο θύμα που πρέπει να θυσιάσουμε για να δημιουργήσουμε εντυπώσεις για να έχουμε ακολούθως το δικαίωμα να ξεκινήσουμε έναν μεγάλο πόλεμο. Αυτό δεν είναι κάτι μυθικό ή κάτι ρομαντικό ή θρησκευτικό. Είναι κάτι πολύ πρακτικό.» δηλώνει ο Τιμοφέι Κουλιαμπίν μιλώντας για τον συμβολισμό πίσω από την θυσία της Ιφιγένειας (News 24/7, Συνέντευξη: Γεωργία Οικονόμου).

Ο στόλος των Αχαιών, συγκεντρωμένος στην Αυλίδα, είναι έτοιμος να πλεύσει κατά της Τροίας προκειμένου να την κυριεύσει και να πάρει πίσω την Ελένη. Παρ’ όλ’ αυτά, η άπνοια τους εμποδίζει. Προφητεία του Κάλχα θέλει την νηνεμία να σταματά με τη θυσία της Ιφιγένειας, της κόρης του Αγαμέμνονα, στην Άρτεμις. Ο Αγαμέμνονας, μπροστά στο τραγικό δίλημμα, αρχικά επιλέγει να θυσιάσει την κόρη του. Έτσι, στέλνει γράμμα στην Κλυταιμνήστρα να έρθει μαζί με την Ιφιγένεια στην Αυλίδα, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα ότι θα την παντρέψει με τον Αχιλλέα. Όμως, μετανιώνει γρήγορα, αναλογιζόμενος την αγάπη που τρέφει για την κόρη του. Τελικά, αποφασίζει να ξαναστείλει γράμμα – με τον Πρεσβύτη – στην Κλυταιμνήστρα, αναιρώντας την προηγούμενη εντολή του, αλλά το δεύτερο γράμμα δεν φτάνει ποτέ στο Άργος, καθώς ο Μενέλαος βρίσκει τον απεσταλμένο του Αγαμέμνονα, αναγκάζοντάς τον να του το δώσει. Η οικογένεια του Αγαμέμνονα καταφθάνει στην Αυλίδα. Ο Αγαμέμνονας ζητάει από την Κλυταιμνήστρα να αποχωρήσει, προφασιζόμενος ότι το παλάτι την χρειάζεται, με την υπόσχεση ότι θα φροντίσει αυτός για το γάμο. Η Κλυταιμνήστρα αποχαιρετά την κόρη της και φεύγει για το Άργος. Στον δρόμο της επιστροφής, συναντάει τον Αχιλλέα, ο οποίος φυσικά δεν γνωρίζει τίποτα για τον γάμο. Αρχίζει να υποψιάζεται τις προθέσεις του Αγαμέμνονα. Ενημερώνει και την κόρη της για το επερχόμενο φονικό, η οποία στη συνέχεια ικετεύει μαζί με τη μητέρα της τον Αγαμέμνονα να την αφήσει να ζήσει. Ο Αχιλλέας είναι έτοιμος να προστατεύσει την τιμή του και την Ιφιγένεια, όμως τώρα η Ιφιγένεια έχει πειστεί για την αποτρόπαιη θυσία της και αντικρούει οποιαδήποτε παράκληση της μητέρας της. Στο τέλος του έργου, πριν πεθάνει η Ιφιγένεια την σώζει η θεά Άρτεμις.

Η σύγχρονη «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Τιμοφέι Κουλιαμπίν έρχεται για να αναδείξει το ιμπεριαλιστικό στοιχείο του επικείμενου πολέμου, αλλά και ένα πολύπλευρο σύμπαν βίας και εξουσιομανίας. Έχοντας αλλάξει την τροπή της ιστορίας, προσθέτοντας τον γάμο-παρωδία της Ιφιγένειας, τη σκηνή της θυσίας της μέσω μιας τρομοκρατικής ενέργειας και τη μετάδοση των λόγων του Αγγελιαφόρου μέσα από μια τηλεοπτική οθόνη (τελευταία σκηνή), ο διακεκριμένος σκηνοθέτης θέλει να καταγγείλει τόσο την υποκρισία και τον κυνισμό των ισχυρών, όσο και τον προπαγανδιστικό χαρακτήρα των μέσων μαζικής ενημέρωσης, παραμερίζοντας βέβαια την αστάθεια της ανθρώπινης ψυχής.

Το εξαιρετικό καστ στέκεται αντάξιο των προσδοκιών της οπτικής του Κουλιαμπίν. Ο Νίκος Ψαρράς, στον ρόλο του Αγαμέμνονα, δημιουργεί έναν φαινομενικά δυναμικό και κυνικό άντρα, ο οποίος, όμως, έχει έναν εξαιρετικά αδύναμο ψυχισμό. Η Μαρία Ναυπλιώτου συνθέτει μια πολυεπίπεδη Κλυταιμνήστρα, περνώντας από τη βασιλική υπεροψία στην απόλυτη ταπείνωση, τον πόνο της μάνας και τη μανία απέναντι στον απερίσκεπτο σύζυγό της. Η Ανθή Ευστρατιάδου, ως Ιφιγένεια, παρουσιάζεται ως μια αθώα νεαρή κοπέλα, ένα ιδανικό θύμα, στοιχείο που ενισχύει την τραγικότητα του ρόλου της. Ο Νικόλας Παπαγιάννης δημιουργεί έναν φοβισμένο και πονηρό Μενέλαο. Ο Θάνος Τοκάκης είναι εξαιρετικός ως θρασύδειλος και «ψευτόμαγκας» Αχιλλέας. Ο Δημήτρης Παπανικολάου, όντας δωρικός στον ρόλο του Πρεσβύτη, καταφέρνει να προσδώσει ένα αυστηρό κλίμα με την παρουσία του. Ο 6μελής χορός (Δημήτρης Γεωργιάδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Μάριος Κρητικόπουλος, Βασίλης Μπούτσικος, Δημήτρης Παπανικολάου, Αλέξανδρος Πιεχόβιακ) είναι άριστος ως προς τον συγχρονισμό στα λιγοστά καθήκοντα που έχει, πλαισιώνοντας ωραία τους πρωταγωνιστές. Ταυτόχρονα, η παρουσία του πάνω στη σκηνή καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου δημιουργεί μια επιβλητική ατμόσφαιρα.

Το αρχικά καλυμμένο με γυαλιστερές επιφάνειες σκηνικό του Oleg Golovko είναι κάπως ασφυκτικό και δεν αφήνει στους ηθοποιούς μεγάλα περιθώρια κίνησης. Αντίθετα, το σκηνικό της δεξίωσης αποτυπώνει εύστοχα τη χλιδή της κορεσμένης δυτικής κοινωνίας, δίνοντας έναν έντονο ειρωνικό τόνο στο γάμο-παρωδία της Ιφιγένειας. Τα κοστούμια, σε μιλιταριστικό πνεύμα (των ανδρών του στρατού των Αχαιών), θέλουν να υπογραμμίσουν την έννοια του εθνικισμού, με την οποία δηλητηριάζουν οι ισχυροί τους στρατιώτες προκειμένου να τους κάνουν πιο αποτελεσματικούς στη μάχη. Πολύ βοηθητικοί για την ανάδειξη των προθέσεων του σκηνοθέτη είναι οι επιβλητικοί φωτισμοί του Oskars Paulins και οι αινιγματικές μελωδίες του Timofei Pastukhov.

Η πολλά υποσχόμενη σκηνοθεσία του Τιμοφέι Κουλιαμπίν παρουσιάζει αρκετές αστοχίες, μερικές από τις οποίες είναι οι μεγάλες παύσεις κατά τη διάρκεια του στησίματος των σκηνικών, η απουσία του γυναικείου χορού και η επιφανειακή προσέγγιση του κειμένου, με αποκορύφωμα τη σκηνή της «θυσίας» της Ιφιγένειας. Από την άλλη, ενδιαφέροντα στοιχεία της οπτικής του αποτελούν οι χειρονομίες και οι ιαχές των χαρακτήρων (στοιχεία αυτογελοιοποίησης), που συμβάλλουν στην ανάδειξη ενός πρωτότυπου κωμικού στοιχείου, αλλά και σε μια πιο σουρεαλιστική ανάγνωση των πραγμάτων. Ωστόσο, αυτό που ξεχωρίζει και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της σκηνοθεσίας του είναι η τελευταία σκηνή, η οποία, μέσα από την απλότητά της, κατορθώνει να συγκινήσει τον θεατή.

Συμπερασματικά, η κατά Κουλιαμπίν «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» είναι μια παράσταση στην οποία οι άριστες ερμηνείες, οι εύστοχες μελωδίες και οι ευρηματικοί φωτισμοί πελαγοδρομούν ορισμένες φορές σε μια ελλιπή σκηνοθεσία.

Συντελεστές

---

• Μετάφραση: Παντελής Μπουκάλας
• Σκηνοθέτης: Timofey Kulyabin
• Δραματουργός: Roman Dolzhansky
• Σύμβουλος δραματουργίας: Ιώ Βουλγαράκη
• Σκηνογράφος – Ενδυματολόγος: Oleg Golovko
• Σχεδιασμός φωτισμού: Oskars Paulins
• Σχεδιασμός ήχου – Μουσική σύνθεση: Timofei Pastukhov
• Βοηθός σκηνοθέτη: Πάνος Κούγιας
• Βοηθός σκηνογράφου: Άννα Ζούλια
• Βοηθός ενδυματολόγου: Μαργαρίτα Τζαννέτου
• Εκτέλεση παραγωγής: FLOW PROJECTS / Εκτέλεση παραγωγής & καλλιτεχνική υποστήριξη: Ekaterina Yakimova, Συνεργάτις εκτέλεσης παραγωγής: Irina Paradnaya, BEE DRAMAQUEENS /
  Ζωή Μουσχή, Ρένα Ανδρεαδάκη
• Αγγλικοί υπέρτιτλοι: Λεωνίδας Καρατζάς
• Φωτογραφίες από τις πρόβες: Alex Kat, Θωμάς Δασκαλάκης
• Πηγή φωτογραφιών: https://aefestival.gr/
• Διερμηνέας: Όλγα Πατρουνόβα
• Τεχνικός συντονιστής: Στάμος Τζωρτζάκης
• Συντονιστής τεχνικών σκηνής: Διονύσης Αναστασόπουλος
• Τεχνικοί σκηνής: Φοίβος Ακριβόπουλος, Γιώργος Μενεγάκης, Λεωνίδας Στάμου, Απόστολος Στράντζαλης, Γιάννης Χατζηγεωργίου
• Ενδύτρια: Άννα Σάπκα
• Βίντεο: Oliwia Twardowska
• Μακιγιάζ – Κομμώσεις: Volha Faleichyk
• Ηχολήπτες: Φίλιππος Καρέτσος, Γιώργος Μαυροειδής
• Προγραμματιστής κονσόλας φωτισμού: Τάσος Νιξαλιάν
• Τεχνικός βίντεο: Αντώνης Στάβερης

Παίζουν: Ιφιγένεια: Ανθή Ευστρατιάδου, Κλυταιμνήστρα: Μαρία Ναυπλιώτου, Αγαμέμνονας: Νίκος Ψαρράς, Μενέλαος: Νικόλας Παπαγιάννης, Αχιλλέας: Θάνος Τοκάκης, Πρεσβύτης: Δημήτρης Παπανικολάου, Χορός: Δημήτρης Γεωργιάδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Μάριος Κρητικόπουλος, Βασίλης Μπούτσικος, Δημήτρης Παπανικολάου, Αλέξανδρος Πιεχόβιακ