«Το θέμα της ανθρώπινης αντιφατικότητας απασχολεί ιδιαίτερα τον Ντοστογιέφσκι. Καταλαβαίνει ότι δεν είμαστε ένα πράγμα, έχουμε πολλές πλευρές, συγκολλημένες με έναν παράδοξο τρόπο, και πρέπει να τις κατανοήσει όλες, μία προς μία. Παρατηρούσε τους ανθρώπους και μετά δημιουργούσε αυτά τα εκπληκτικά μυθιστορήματα που έχουν μείνει και διαβάζονται ξανά και ξανά, ακριβώς γιατί περιέχουν αυτές τις τρομακτικές αντιφάσεις» δηλώνει ο Δημήτρης Τάρλοου, ο σκηνοθέτης της παράστασης, για το ενδιαφέρον που έχει η αντιφατικότητα των χαρακτήρων του έργου (kathimerini.gr, Συνέντευξη: Ξένια Γεωργιάδου).

Ο Ρασκόλνικοφ, φοιτητής της Νομικής, θεωρώντας νόμιμα τα εγκλήματα στο όνομα της εξυγίανσης της κοινωνίας και της δικαιοσύνης, διαπράττει τον φόνο μιας ηλικιωμένης τοκογλύφου και της αδερφής της. Μια πράξη «αλτρουισμού» που έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, απαλλαγμένου από κακεντρεχείς και άπληστους ανθρώπους. Παρά το γεγονός ότι πιστεύει ακράδαντα στην αξία της, η πράξη αυτή τον παγιδεύει σε έναν λαβύρινθο τύψεων και εφιαλτών, υφαίνοντας έτσι τον ιστό της πραγματικής τιμωρίας του. Από αυτήν τη βαθιά θλίψη, έρχεται να τον βγάλει η Σόνια, μια νεαρή πόρνη με καθαρή ψυχή, που με την παρουσία της και μόνο του γεννά την ανάγκη να ομολογήσει την αποτρόπαια πράξη του και να εξαγνιστεί από τις τύψεις και την αβεβαιότητα που νιώθει. Στη ροή της ιστορίας εμφανίζονται και άλλα πρόσωπα, όπως η μητέρα και η αδερφή του Ρασκόλνικοφ, ο ανακριτής Πορφύρης Πέτροβιτς, ο Ραζουμίχιν και ο Σβιντριγκάιλοφ, τα οποία μας παρουσιάζουν εν μέρει τον περίγυρο του Ρασκόλνικοφ και καμιά φορά αιτιολογούν τις ανόσιες πράξεις τους, ζώντας ταυτόχρονα τη δική τους ζωή.

Η ψυχαναλυτική θεατρική μεταφορά του Θανάση Τριαρίδη – υποστηριζόμενη από την επεξεργασία κειμένου και τη δραματουργία, τις οποίες επιμελήθηκαν ο Δημήτρης Τάρλοου και η Έρι Κύργια – αγγίζει με χειρουργική ακρίβεια τον ευμετάβλητο ψυχισμό του ανθρώπου, όπου η λανθασμένη ανατροφή του, σε συνδυασμό με μια επαναστατική ιδεολογία, μπορούν να δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μείγμα που οδηγεί τελικά στο έγκλημα. Παράλληλα, πραγματεύεται με ωραίο τρόπο το θέμα της εξουσίας που νομίζουν ότι έχουν οι άνθρωποι πάνω στις ζωές των άλλων, το θέμα της τιμιότητας και της καθαρότητας των ανθρώπων, αλλά και τους παράγοντες που ωθούν τον άνθρωπο στην υπέρβαση των ορίων της λογικής. Όλα αυτά αποδίδονται τόσο μέσα από τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση του κεντρικού χαρακτήρα όσο και μέσα από τη σαφήνεια με την οποία παρουσιάζονται οι υπόλοιποι χαρακτήρες του έργου.

Στην συγκεκριμένη παράσταση, είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός ότι οι ερμηνείες των ηθοποιών κουμπώνουν απόλυτα τόσο στις προθέσεις του σκηνοθέτη όσο και στα νοήματα του κειμένου. Ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος ως Ρασκόλνικοφ είναι άψογος στην αποτύπωση τόσο του «εξαιρετικού» (όπως διατυπώνεται και από τον ίδιο τον ήρωα του) ανθρώπου, αυτού που θα επιχειρήσει να υπερβεί τα όρια για το κοινό καλό χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες, όσο και του καταβεβλημένου από τις τύψεις δολοφόνου, ο οποίος, τιμωρημένος πλέον από την ίδια του τη συνείδηση, θέλει να εξαγνιστεί από τις αμαρτίες του. Η ερμηνεία του αποτελεί ένα μελετημένο ψυχογράφημα του ήρωα, στον οποίο έχει δώσει εξαιρετική κλιμάκωση. Η Μαριάννα Πουρέγκα, στον ρόλο της «Λευκής Σόνιας», συνθέτει το πορτρέτο μιας απόλυτα τίμιας ιερόδουλης με καθαρή ψυχή, κάτι το οποίο παρουσιάζεται πολύ εύστοχα μέσα από την εμβληματική σκηνή με το χειροφίλημα στον ανακριτή, αφού πριν ο ίδιος την έχει χαστουκίσει. Ο Δημήτρης Ήμελλος, ως δύσπιστος Πορφύρης, μέσω της ερμηνείας του μας παρουσιάζει έναν άνθρωπο συγκροτημένο, αδίστακτο και ευφυή, που προσπαθεί επίμονα, αλλά παρ’ όλα αυτά χωρίς αποτέλεσμα, να εισχωρήσει στην υπερβατική σκέψη του Ρασκόλνικοφ. Η Στέλλα Βογιατζάκη ενσαρκώνει μια Ντούνια αθώα, στα όρια της αφέλειας, ένα κοριτσάκι που καλείται να αντιμετωπίσει μια πραγματικότητα ενηλίκων. Ο Δημήτρης Μπίτος αγκαλιάζει, τόσο με την αινιγματική φωνή του όσο και με τη μεστή ερμηνεία του, τον ρόλο του Σβιντριγκάιλοφ, διαμορφώνοντας έναν σκοτεινό και βαθιά εμμονικό χαρακτήρα, ο οποίος, ανίκανος να εκπληρώσει την επιθυμία του — να παντρευτεί την Ντούνια — αυτοκτονεί, συνειδητοποιώντας πόσο μόνος είναι. Η Σοφία Σεϊρλή, ερμηνεύοντας με τρομερή απλότητα και ηρεμία τον ρόλο της υπερβολικά στοργικής και υποστηρικτικής με τα παιδιά της Αλιόνας, μας αποκαλύπτει εμμέσως τα αίτια της πράξης του γιου της, Ρασκόλνικοφ. Ο Αλέξανδρος Μαυρόπουλος είναι συνεπέστατος στα καθήκοντά του, τόσο ως εξωτερικός παρατηρητής Ντοστογιέφσκι όσο και ως καλός και συμπονετικός Ραζουμίχιν.

Το πολυεπίπεδο σκηνικό (Θάλεια Μέλισσα), άλλοτε εφιαλτικό, άλλοτε ψυχρό και άλλοτε αποπνέοντας μια αίσθηση σήψης και παρακμής, βάζει αμέσως τον θεατή στο πνεύμα του ενδοσκοπικού έργου του Ντοστογιέφσκι. Άκρως ατμοσφαιρική είναι και η μουσική του Φώτη Σιώτα, η οποία εκτελείται επί σκηνής από τον ταλαντούχο Τάσο Μισυρλή. Ξεχωρίζουν επίσης οι κόκκινοι φωτισμοί κατά τη διάρκεια της εξομολόγησης του φόνου των δύο γυναικών από τον Ρασκόλνικοφ στη Σόνια, αλλά και οι ψυχροί φωτισμοί που συνοδεύουν τις στιγμές παράνοιας του Ρασκόλνικοφ (Αλέκος Αναστασίου).

Μέσα από την σκηνοθετική του ματιά, ο Δημήτρης Τάρλοου δημιουργεί χαρακτήρες συμπαγείς και ολοκληρωμένους. Πλούσια σε ιδέες (όπως η αναπαράσταση των εφιαλτών του Ρασκόλνικοφ στο πίσω μέρος του σκηνικού, η χρήση των φακών κατά την διάρκεια του εκβιασμού του Ρασκόλνικοφ από τον Σβιντριγκάιλοφ και φυσικά η αφοπλιστική σκηνή του χειροφιλήματος του Πορφύρη από την Σόνια) η οπτική του διεισδύει βαθιά στην ψυχικό τέλμα των ηρώων αλλά δείχνει και τα αποτελέσματα που έχει η ζωή σε μια κορεσμένη και σάπια κοινωνία. Πολύ εύστοχη επιλογή του είναι επίσης ο ισομοιρασμένος χρόνος των ηθοποίων πάνω στην σκηνή, στοιχείο το οποίο ίσως θέλει να δείξει ότι όλοι είναι συνυπεύθυνοι για τον φόνο των δύο γυναικών. Συνυπολογίζοντας όλα τα παραπάνω πρόκειται για μια γλαφυρή και επί της ουσίας ανάγνωση πάνω στο έργο.

Επομένως, οι άριστες ερμηνείες σε συνδυασμό με τη μελετημένη σκηνοθεσία και τους εύστοχους φωτισμούς και σκηνικά συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας μαγικής παράστασης που πρέπει όλοι να προλάβουν να δουν.

Πηγή φωτογραφιών: https://poreiatheatre.com/

Πληροφορίες παράστασης: Έγκλημα Και Τιμωρία, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου επιστρέφει στο Θέατρο Πορεία