«Τα τελευταία χρόνια ακούμε συνεχώς για αποτρόπαια εγκλήματα, έχουμε εξοικειωθεί με τη φρίκη και την καταναλώνουμε σαν μυθοπλασία και όχι ως πραγματικότητα που μας αφορά άμεσα. Ως πραγματικότητα στην οποία συμμετέχουμε, τη συνδιαμορφώνουμε όλοι μαζί και επομένως έχουμε ευθύνη γι’ αυτή. Νομίζουμε ότι είμαστε θεατές, ενώ στην ουσία είμαστε συνδημιουργοί της φρίκης.» δηλώνει ο Πέτρος Νάκος, σκηνοθέτης της παράστασης, για τους λόγους που τον ώθησαν να ανεβάσει αυτό το έργο (naftemporiki.gr, Συνέντευξη: Γιώργος Σ. Κουλουβάρης).

Η Λέα και η Κριστίν Παπέν, δύο αδελφές που εργάζονται ως υπηρετικό προσωπικό σε διάφορα πλούσια σπίτια, καταφέρνουν επιτέλους να δουλέψουν μαζί στο ίδιο σπίτι. Στην αρχή, τα πράγματα κυλούν ήρεμα, με την κυρία και την κόρη της να μένουν απόλυτα ευχαριστημένες από τις υπηρεσίες τους. Παρ’ όλα αυτά, η ιστορία αρχίζει να περιπλέκεται από τη στιγμή που ανάμεσα στις αδελφές εισβάλλει το ερωτικό στοιχείο. Καθώς η παρατηρητικότητά τους και η προσοχή τους στη δουλειά αμβλύνονται, η υπομονή της κυρίας αρχίζει να εξαντλείται, με αποτέλεσμα να γίνεται βίαιη. Τα βίαια ξεσπάσματα της κυρίας πληθαίνουν, ώσπου μια νύχτα η ένταση μεταξύ των τεσσάρων γυναικών κλιμακώνεται, με τις δύο αδελφές να επιτίθενται στην κυρία και στην κόρη της, σκοτώνοντάς τες και κατακρεουργώντας τα πτώματά τους.

Η καθηλωτική σκηνική σύνθεση «Πλάσματα του Θεού: Υπόθεση Παπέν» του καλλιτεχνικού οργανισμού Altera Pars μας συστήνει μια άκρως ρεαλιστική εκδοχή του αποτρόπαιου εγκλήματος των αδελφών Παπέν. Ένα έγκλημα πάνω στο οποίο βασίστηκε και το σπουδαίο έργο του Ζαν Ζενέ «Οι Δούλες». Ένα έγκλημα που άλλοτε ερμηνεύεται ως απλό έγκλημα τιμής, άλλοτε ως έγκλημα ταξικής καταπίεσης και άλλοτε ως έγκλημα που οφείλεται στην περίπλοκη αιμομικτική σχέση μεταξύ των δύο αδελφών. Είναι δύσκολο κανείς να διακρίνει τις λεπτές γραμμές που χωρίζουν τη λογική από την τρέλα που καταλαμβάνει τον ανθρώπινο νου και οδηγεί τελικά στο έγκλημα. Βέβαια αυτό είναι και το ενδιαφέρον σε αυτήν την ιστορία: ο εντοπισμός του σημείου όπου κόπηκε το νήμα της καθημερινότητας και εισέβαλαν στο δωμάτιο οι δαίμονες της υπέρβασης.

Η Αγγελική Κοντού (Κριστίν Παπέν) ξεχωρίζει, ενσαρκώνοντας μια γυναίκα με αρκετά βίαια ξεσπάσματα, μια γυναίκα που έχει ανάγκη να ασκήσει σε κάποιον την εξουσία που της επιβάλλεται τόσο από τη μητέρα της, η οποία δεν τη θεωρούσε ποτέ άξια, όσο και από την Κυρία που της δίνει συνεχώς εντολές. Πρόκειται για μια αμφιλεγόμενη φιγούρα, σεξουαλικά και συναισθηματικά εξαρτημένη από την αδερφή της. Η Αιλιάνα Μαρκάκη (Λέα Παπέν) μας συστήνει, αντίθετα, μια γυναίκα παγιδευμένη στην παιδική της ηλικία, εξαιρετικά νευρική και αγχώδη, η οποία έχει ανάγκη να υπάρχει κάποιος δίπλα της που να μπορεί να την βγάλει από τα σκοτεινά αδιέξοδα της ψυχής της. Η Μίνα Χειμώνα συνθέτει το πορτρέτο μιας αριστοκρατικής και κομψής κυρίας, πίσω από την οποία κρύβεται μια εξουσιομανής, τελειομανής και απολύτως δεσποτική μητέρα και εργοδότρια. Το αξιοθαύμαστο στη συγκεκριμένη ερμηνεία είναι η μαεστρία με την οποία διαχειρίζεται όλα αυτά τα στοιχεία, αποκαλύπτοντας κάθε φορά ένα μικρό κομμάτι του χαρακτήρα της και δίνοντας έτσι μια απρόσμενη κορύφωση στον ρόλο της. Η Άντα Κούγια, ως κόρη της Κυρίας, μας παρουσιάζει ένα χαριτωμένο αλλά βαθιά συμπλεγματικό παιδί, το οποίο δεν είναι σε θέση να πάρει αποφάσεις λόγω της ύπαρξης της χειριστικής μητέρας του που επισκιάζει κάθε του επιθυμία.

Το σκηνικό (Altera Pars), θυμίζοντας παλιό αρχοντικό σπίτι, χωρισμένο σε δύο ορόφους, αποτυπώνει ένα έντονο αίσθημα μυστηρίου γύρω από το αινιγματικό δωμάτιο των δύο αδελφών, ενώ ταυτόχρονα εισάγει τον θεατή σε μια σκοτεινή ατμόσφαιρα. Το οπτικό σύνολο συμπληρώνεται από τις εύστοχες μουσικές επιλογές (Aγγελική Κοντού – Πέτρος Νάκος) που πλαισιώνουν την παράσταση.

Έχοντας μελετήσει επί της ουσίας το κείμενο, ο Πέτρος Νάκος προτείνει μια ρεαλιστική προσέγγιση μέσα από την οποία διαφωτίζονται οι βαθύτερες αιτίες των πράξεων τόσο των δραστών όσο και των θυμάτων τους, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο κορυφώνεται η ένταση καθώς εντείνονται οι ταξικές διαφορές. Αυτό που κρατάω από τη συγκεκριμένη παράσταση είναι τόσο η κραυγή της Κριστίν στο τέλος όσο και η συγκλονιστική στιγμή του εγκλήματος, όπου παρατηρούμε τον τόνο της φωνής της κυρίας να δυναμώνει καθώς ανεβαίνει τα σκαλιά και πλησιάζει απειλητικά τις δύο οικιακές βοηθούς της, ενώ εκείνες ορμούν άγρια πάνω της, σε μια προσπάθεια να σωθούν από τα επερχόμενα βίαια ραπίσματά της, κατακρεουργώντας την ίδια και την κόρη της.

Συμπερασματικά, οι εξαιρετικές ερμηνείες (με την Αγγελική Κοντού και τη Μίνα Χειμώνα να ξεχωρίζουν), η αριστοτεχνική απόδοση της στιγμής του εγκλήματος και η εύστοχη, γεμάτη ρεαλισμό προσέγγιση του Πέτρου Νάκου δημιουργούν μια πολυεπίπεδη παράσταση που δίνει στον θεατή «δουλειά για το σπίτι» και τον κάνει να αναρωτηθεί πόσο ευδιάκριτα είναι τελικά τα όρια της ψυχής.

Πληροφορίες παράστασης: Πλάσματα του Θεού: Υπόθεση Παπέν, σε σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου επιστρέφει στο Θέατρο Altera Pars